اگر آشنايي با يکي از پديده‌هاي منحصربه‌فرد و شگرف جهان پول و سرمايه براي‌تان جذاب است، پيگيري گزارشي در خصوص شرکت‌هاي خانوادگي خالي از لطف نخواهد بود.
دریافت صفحه با کد QR
مديريت خانوادگي الگويي موفق براي اداره شرکت‌هاي فناورانه
10 آذر 1394 ساعت 12:02
اگر آشنايي با يکي از پديده‌هاي منحصربه‌فرد و شگرف جهان پول و سرمايه براي‌تان جذاب است، پيگيري گزارشي در خصوص شرکت‌هاي خانوادگي خالي از لطف نخواهد بود.
اگر آشنايي با يکي از پديده‌هاي منحصربه‌فرد و شگرف جهان پول و سرمايه براي‌تان جذاب است، پيگيري گزارشي در خصوص شرکت‌هاي خانوادگي خالي از لطف نخواهد بود.
به گزارش افتانا (پایگاه خبری امنیت فناوری اطلاعات)، چهارصد سال پيش زماني که ماساتاکا تاکِناکا پايه‌هاي اوليه شرکت کوچکش را بنا مي‌کرد، تصوري از اينکه روزي شيوه انتخابي او براي مديريت سرمايه‌اش به قديمي‌ترين و مرسوم‌ترين الگوي اقتصادي جهان بدل شود نداشت. الگويي که در حال حاضر دوسوم از غول‌هاي اقتصادي جهان مطابق با آن اداره مي‌شوند، سهمي ۹۰ درصدي در GDP جهاني دارد و توانسته اشتغال‌زايي ۵۰ تا ۸۰ درصدي در سراسر جهان داشته باشد. در يک‌کلام مي‌توان گفت: اين شرکت ژاپني زمينه‌هاي ورود به مرحله نوين از اقتصاد و مديريت را فراهم ساخت. اگر آشنايي با يکي از پديده‌هاي منحصربه‌فرد و شگرف جهان پول و سرمايه براي‌تان جذاب است، پيگيري گزارشي در خصوص شرکت‌هاي خانوادگي خالي از لطف نخواهد بود.
در وهله اول بهتر است تعريفي ساده از پديده پيچيده‌اي که تاکِناکا آن را بنيان نهاد ارائه دهيم: شرکت‌هاي خانوادگي؛ سازمان‌هايی هستند که با مشارکت اعضاي سببي يا نسبي يک خانواده اداره مي‌شوند. اين مشارکت عموماً دو بخش مالکيت و مديريت را شامل مي‌شود. هرچند اگر بخواهيم نگاهي موشکافانه به تاريخچه کارهاي مشارکتي و خانوادگي داشته باشيم، اولين نشانه‌هاي آن را بايد در زمان آغاز کشت‌وکار انسان روي زمين جست‌وجو کنيم. بُره‌هایي از تاريخ که صاحبان زمين همراه با اعضاي خانواده‌شان به رتق‌وفتق امور مي‌پرداختند. بنابراين، شايد نتوانيم اين مرد ژاپني را ايده پرداز اصلي شرکت‌هاي خانوادگي بدانيم ولي قطع به‌يقين گسترش‌دهنده اين شيوه مديريتي کسي جز ماساتاکا نيست، کسي که مديريت شرکتش تا ۱۴ نسل در ميان اعضاي خانوادهاش دست‌به‌دست شد.
پايه‌هاي آنچه در سال ۱۶۱۰ در ژاپن بنانهاده شد، در ابتدا منجر به شکل‌گيري فضايي شد که در آن فعاليت شرکت‌هاي خانوادگي را به چند حوزه خاص محدود مي‌شد. به همين دليل ساده و ريشه دواندن يک تفکر اشتباه تا سال‌ها مؤسسات خانوادگي جرأت حضور در عرصه‌هايي به‌غيراز خرده‌فروشي، صنايع اتومبيل و مديريت سرمايه را نداشتند؛ اما گذشت ايام نشان داد، اتخاذ اين الگو در مديريت انواع کسبوکارها نتايج درخشاني به همراه دارد. از همين رو، امروزه نهتنها صنايع گاز، پتروشيمي و بزرگ‌ترين خطوط هوايي دنيا به شکلي خانوادگي اداره مي‌شوند، بلکه حتي رسانه‌هاي خبري جريان‌ساز و صنايع توليدکننده محتواهاي سرگرم‌کننده به‌واسطه حفظ همين روابط سببي و نسبي مديريت مي‌شوند.
يکي از عرصه‌هايي که تا سال‌ها جايگاه چنداني ميان مؤسسات خانوادگي نداشت شرکت‌هاي فناورانه و ارائه‌دهنده خدمات ارتباطات راه دور بوده‌اند. اما هرچه ملزومات زندگي در دنيايي ديجيتال و مجازي گسترش يافت و ارتباطات با واسطه کامپيوتري جايگزين ارتباطات واقعي شد، مقدمات حضور اثربخش شرکت‌هاي اين‌چنيني در عرصه اقتصاد فراهم شد. طبيعتاً تجربه موفق مديريت خانوادگيِ کسب‌وکارهاي مختلف، بسياري از شرکت‌هاي فعال اين حوزه را به حفظ سرمايه ميان نزديکان و خويشاوندان تشويق کرد. نکته جالب توجه و تقريباً مشترک ميان شرکت‌هاي اين‌چنيني نقطه آغاز کار آنهاست، بنيان‌گذاران اوليه اين مؤسسات اغلب به‌دليل اجتناب از هدر رفت سرمايه کار خود را در حوزه‌اي کاملاً متفاوت مانند مواد غذايي آغاز کردند. اما گذشت ايام در کنار روحيه ريسک‌پذيري و صدالبته قوه خلاقيت و ابتکار صاحبان اين شرکت‌ها را بر آن داشت تا قدم در عرصه‌اي نسبتاً ناشناخته بگذارند. بلندپروازي اين افراد براي شناخت دنياي پررمزوراز، پيچيده و هزارتوي فناوري اطلاعات گران‌بهاترين ميراثي بود که آنها براي نوادگان خود بر جاي گذاشتند. اخلافي که به‌خوبي توانستند آنچه از اسلاف‌شان به دست‌شان رسيده بود نهتنها حفظ بلکه گسترش دهند و حتي حضور در مرزهايي جديد را تجربه کنند. فعاليت‌هاي بين‌المللي شرکت‌هاي فناورانه‌اي که به‌صورت خانوادگي اداره مي‌شوند تا حدي است که زندگي روزمره بخش قابل‌توجهي از مردم در سراسر جهان به محصولات و خدمات ارائه‌شده توسط آنها گره‌خورده است. اين وابستگي در کنار ديگر ملزومات زندگي در دنياي ديجيتالي شده امروز موجب آن شده که امروز نام دو شرکت فناورانه و رايانه‌اي سامسونگ و فاکسکان در کنار دو غول هميشگي شرکت‌هاي خانوادگي يعني والمارت و فولکسواگن خودنمايي کند. ناگفته پيداست مؤسسات فناورانه خانوادگي منحصر به همين دو نام نمي‌شوند و مي‌توان ليست بلندبالايي از شرکت‌هاي اين‌چنيني تهيه کرد. بااين‌حال در گزارش پيش رو به منظور آشنايي و ارائه ديدي کلي تنها به معرفي برخي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين شرکت‌هاي فناورانه مي‌پردازيم.
سامسونگ يکي از ابر غول‌هاي صنعت تکنولوژي جهان است که سال ۱۹۳۸ توسط لي بيونگ-چول کار خود را با صادرات محصولات غذايي همچون ماهي خشک شروع کرد. اين شرکت به‌تدريج در زمينه‌هاي ديگري قدم گذاشت و در سال ۱۹۷۰ موفق به توليد لوازم‌خانگي گشت، تلاش‌هاي مديران اين شرکت براي امتحان عرصه‌هاي مختلف تا جايي ادامه داشت که سامسونگ در سال ۱۹۹۰ اولين حافظه و هارد کامپيوتر خود را توليد کرد. آنچه سامسونگ را از ساير رقيبان آسيايي و حتي جهاني متمايز مي‌کند، تلاش او براي آموزش و ورود پسرانش به عرصه کار بوده است. تلاشي که منجر به اداره اين ابر غول دنياي اقتصاد توسط سه نسل از خانواده بيونگ-چول گشته شده است. روزي که بيونگ-چول نام سامسونگ به معناي سه ستاره را براي شرکتش انتخاب مي‌کرد روياي جهاني‌شدن را در سر داشت؛ رؤيايي که هرچند خودش مجال ديدنش را نيافت ولي توسط پسرانش به حقيقت پيوست؛ حالا سامسونگ به حدي بزرگ شده است که شايد نتوان دنياي بدون آن را متصور شد.
فاکسکان اما قصه‌اي متفاوت دارد، اين شرکت برخلاف سامسونگ که سال‌هاي سال است نامش سر زبان‌هاست تا مدتها علاقه چنداني به رسانه‌اي کردن فعاليت‌هايش نداشت. شرکتي که هرچند لقب بزرگ‌ترين صادرکننده و توليدکننده چين را يدک مي‌کشد و قطعاتي که توليد مي‌کند در دل محصولات شرکت‌هاي اپل و سوني جاي گرفته‌اند، اما تا زمان خودکشي دسته‌جمعي ۱۱ کارگرش در سال ۲۰۱۰ اسمش به گوش کمتر کسي خورده بود. مجموعه شرکت‌هاي فاکسکان که اين روزها معروف به شهر فاکسکان هستند در سال ۱۹۷۴ با سرمايه‌اي ۷ هزار و ۵۰۰ دلاري توسط تري گو تأسيس شد. شرکتي که در حال حاضر قطعات محبوب‌ترين وسايل الکترونيکي جهان يعني آيفون و آيپد را توليد مي‌کند. اما تري گو سخت‌گير، براي شهري که راه انداخته قوانين خاص و حتي ظالمانه در نظر گرفته است و تصميم دارد بخش اعظم سهام کارخانه‌ها درون خانوادهاش باقي بماند تا پس از مرگش اداره امپراتوري دست‌نيافتني‌اش به دست غير نيفتد.
براي آنهايي که با دنياي نرم‌افزار آشنايي دارند قطعاً داسو نام آشنايي است، شرکتي پيشگام که در عرصه نرم‌افزارهاي شبيه‌سازي سه‌بعدي فعاليت دارد. اين شرکت در سال ۱۹۲۹ توسط صنعتگر، کارآفرين و مخترع فرانسوي مارسل داسو تأسيس شد. البته فعاليت‌هاي گروه داسو تنها منحصر به حوزه نرم‌افزار نمي‌شود، اين شرکت خانوادگي در صنايع هوانوردي و مطبوعات نيز دستي بر آتش دارد. مديريت گروه داسو که هر سه زيرمجموعه گفته‌شده را شامل مي‌شود در حال حاضر در دست سرژ داسو يعني فرزند مارسل مخترع است. اعداد و ارقام در کنار حضور جهاني داسو سيستم در حوزه‌هاي نرم‌افزاري نشان از آن دارد که تلاش‌هاي سرژ براي حفظ و توسعه ميراث به‌جامانده از پدر به بهترين شکل ممکن جواب داده است. سرژ که در سال ۲۰۱۳ به‌عنوان چهارمين فرد ثروتمند جهان شناخته شد علاقه چنداني به شيوه‌هاي مديريتي غير خانوادگي ندارد، او هم مانند پدر قصد دارد مجموعه شرکتش توسط اعضاي خانوادهاش اداره شود.
اغراق نيست اگر او را قدرتمندترين زن در عرصه فناوري بدانيم، زني که در سال ۱۹۹۷ يکي از بزرگ‌ترين شرکت‌هاي توليدکننده تلفن همراه را راه‌اندازي کرد. هرچند فرد لئو با چِر وانگ همراه شد تا اچتيسي به‌عنوان مهم‌ترين کارخانه توليد تلفن همراه بنانهاده شود، اما موفقيت اين غول تايواني بيش از هر چيز مرهون ايده‌هاي چِر وانگ است. زني که توانست در سال ۲۰۱۴ عنوان ۵۴ زن پرقدرت جهان را از سوي مجله فوربز کسب کند. اثرگذاري وانگ تا حدي است که هيچ‌کس نام اچتيسي را بدون وانگ به ياد نمي‌آورد. شرکتي که در سال ۲۰۰۸ اولين تلفن همراه مجهز به سيستم عامل اندرويد را در جهان معرفي کرد و در سال ۲۰۱۱ به‌عنوان توليدکننده برتر سال برگزيده شد. نکته جالب‌توجه در مورد ونگ تلاش او براي حفظ سرمايه درون خانواده بزرگ ونگ و مشارکت و ياري گرفتن از همسرش براي اداره شرکت مثال‌زدني‌اش بوده است.
يکي ديگر از مهم‌ترين شرکت‌هاي خانوادگي و بزرگ‌ترين شرکت مخابراتي امريکاي جنوبي امريکا مُوويل نام دارد. هرچند امريکا موويل شرکت جواني است و تنها ۱۵ سال از عمر آن مي‌گذرد ولي در همين مدت توانسته خود را به‌عنوان يکي از قوي‌ترين فعالان اين عرصه معرفي کند. اين شرکت که در رده‌بندي اعلام‌شده دانشگاه سنت گالين از ۵۰۰ شرکت خانوادگي در جايگاه ۱۷ قرار دارد در سال ۲۰۱۲ سودي ۷ بيليون دلاري داشته است. کارلوس اسليم بنيان‌گذار اين شرکت جهاني که در سال ۲۰۱۴ با ثروتي ۷۲ ميليارد دلاري پس از بيل گيتس در جايگاه دومين ثروتمند جهان قرارگرفته است، وي قصد دارد پس از بازنشستگي و مرگش امريکا مُوويل به دست خانوادهاش اداره شود. در حال حاضر بيشترين سهام اين شرکت در دست کارلوس و اعضاي خانوادهاش قرار دارد.
خانواده ميتال در سال ۱۹۹۵ پايه‌هاي يکي از مهم‌ترين شرکت‌هاي مخابراتي جهان را در هند بنا نهادند، شرکتي که در حال حاضر با ۲۰ شعبه در سراسر جهان فعاليتي بين‌المللي دارد. بهارتي ايرتل در هر منطقه‌اي که فعاليتش را شروع مي‌کند خدمات نسل دوم، سوم و چهارم تلفن همراه را ارائه مي‌دهد، اين شرکت نهتنها بزرگ‌ترين اپراتور شبه‌قاره هند است بلکه سومين بزرگ جهان نيز است. ۲۰ سال پيش سونيل ميتال سرانجام توانست ايده هميشگي خود مبني بر راه‌اندازي اپراتور تلفن همراه با کمک برادرش پياده‌سازي کند. تلاش‌هاي بي‌اندازه سونيل و خانوادهاش سرانجام در سال ۲۰۰۸ با خريد گروه MTN به بار نشست، خريدي که هزينه‌اي ۴۵ بيليون دلاري براي اين شرکت به همراه داشت. سود ۵۲ بيليون دلاري بهارتي ايرتل در سال‌هاي ۱۴-۲۰۱۳ آن را به يکي ديگر از شرکت‌هاي خانوادگي پردرآمد دنيا بدل کرده است.
خدمات مشاورهاي تاتا يک شرکت فناوري اطلاعاتي چندمليتي است که ۴۷ سال پيش در بمبئي بنانهاده شد. اين شرکت مشاورهاي که با بيش از ۳۰۰ هزار کارمند بزرگ‌ترين شرکت ارائه‌دهنده خدمات فناوري اطلاعات در شبه‌قاره هند محسوب مي‌شود. خدمات مشاورهاي تاتا ميراثي که خانواده کارآفرين و صنعتگر تاتا براي اهالي اين شبه‌قاره باستاني به‌جاي گذاشته‌اند. جمشيد جي تاتا که امروز به‌عنوان پدر صنعت هند خوانده مي‌شود بنيان‌گذار اصلي اين گروه است. ميراث به‌جاي مانده از جمشيد جي سرانجام به يکي از شايسته‌ترين افراد خاندان او يعني جي.آر. دي تاتا رسيد، کسي که نهتنها اولين گواهي‌نامه خلباني هند را دريافت کرد بلکه بالاترين نشان کشور فرانسه يعني لژيون دونور را نيز کسب کرد. جي.آر. دي هم مانند جدش ميراث گران‌بهايي که براي رشد و نموش سال‌ها زحمت کشيد به يکي ديگر از نزديکانش سپرد، و حالا نزديک به پنج دهه است که اين شرکت توسط اعضاي خانواده بزرگ تاتا اداره مي‌شود.
در کنار همه اين نمونه‌هاي موفق مي‌توان به شکست شرکت خانوادگي وياموير اشاره کرد. شرکتي نام‌آشنا در حوزه توليد نرم‌افزارهاي مجازي‌سازي، که قطعاً بدون وجود آن صنعت نرم‌افزار چيزي کم خواهد داشت. وياموير در سال ۱۹۹۸ توسط دايانا گرين، مندال رُزنبلوم، اسکات دوين و ادوراد ونگ تأسيس شد. زوج گرين و رُزنبلوم تا ۷ سال پيش به‌عنوان مديرعامل اجرايي و دانشمند در اين شرکت مشغول به فعاليت بودند، اما هشتم جولاي ۲۰۰۸ سرنوشت اين اَبر شرکت را به‌کلي تغيير داد. در اين روز حکم اخراج گرين اعلام و جايگزين او معرفي شد، به‌دنبال اين واقعه سه نفر از اعضاي اصلي شرکت ازجمله شوهر خانم گرين يعني رُزنبلوم از استعفانامه خود را به تقديم و عطاي فعاليت در ويام وير را به لقايش بخشيدند. هم‌زمان به اين تغييرات گسترده و غيرقابل‌پيش‌بيني سهام شرکت ۲۴ درصد افول کرد و مديران ارشد با بحران نسبتاً پيچيده مواجه شدند. بحراني که نشأت‌گرفته از عدم توانايي آنها در حفظ زوج مؤسس و مدير اين شرکت بوده است.
قطعاً فهرست شرکت‌هاي فعال در حوزه فناوري اطلاعات محدود به نام‌هاي گفته شد نيست و مي‌توان مؤسساتي همچون اچسيال، ويپرو، ليبرتي و ... را به اين مجموعه اضافه کرد. اما آنچه واضح است صاحبان اين صنايع توانسته‌اند، با بهره‌گيري يک شيوه سنتي اما اثربخش يعني مديريت خانوادگي مجموعه‌هاي کوچک محلي خود را به تشکيلاتي جهاني بدل کنند.
بنيان‌گذاران اين مؤسسات نشان داده‌اند، اداره خانوادگي يک شرکت در صورت رفع موانع ارتباطي ميان اهالي درگير ماجرا بهترين راه براي عبور از بحران‌هاي مالي و اقتصادي است. شيوه مديريتي که به افراد صاحب سرمايه اجازه مي‌دهد، تجارت خود را به صنعت تبديل کنند و زندگي ساکنان کره خاکي را به محصولات و خدمات خود گره بزنند. مديران ارشد و ايده‌پردازان شرکت‌هاي اين‌چنيني ثابت کرده‌اند، جهاني فکر کردن و محلي عمل کردن بهترين و مطمئن‌ترين راه براي فتح قله‌هاي دست‌نيافتني است. افرادي که عقيده داشتند مديريت نه به‌واسطه هم‌خوني بلکه از راه آموزش به نسل بعدي منتقل مي‌شود و از همين رو بيش از هر چيزي براي آموزش فرزندان و اعضاي خانواده‌شان تلاش کردند. تلاشي که با استخدام و به‌کارگيري صدها هزار نيرو در کشورهاي مختلف سودي جهاني داشته است.
مرجع: ماهنامه دیده‌بان فناوری-شماره چهارم
کد مطلب: 10457