شورای عالی فضای مجازی کم کار است

تشکیل شورای‌ عالی فضای مجازی، روزنه‌های امید تازه‌ای به روی فعالیت‌های سایبری در ایران گشوده است.

با تشکیل این شورا در اسفندماه سال گذشته، فعالان حوزه فضای مجازی، امیدوار شدند که این شورا با اتخاذ تصمیمات قاطع و همه جانبه‌نگر، زمینه توسعه برنامه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) را در کشور فراهم کند.
در حال حاضر به‌رغم تأکید برنامه پنجم توسعه و اسناد بالادستی بر استفاده از ظرفیت‌های فاوا، این فناوری‌ها در آتش قهر و بی‌توجهی مسئولان دستگاه‌های مختلف می‌سوزند.

چندپارگی نظام سیاستگذاری فاوا، وجود متولیان متعدد و مدعی در این حوزه و عقب‌ماندگی تاریخی و عجیب نظامات مبتنی بر فاوا در کشور باعث‌شده تا این عرصه به موضوعی فراموش شده در حوزه فناوری‌های نوین و پیشرفته تبدیل شود.

کسب رتبه‌های انتهایی جدول توسعه فعالیت‌های فاوایی در دنیا مانند کمترین سرعت اینترنت، کمترین شتاب رشد، ضعیف‌ترین میزان فعالیت‌های اقتصادی و کاربردی نشدن این فناوری‌ها در عرصه‌هایی همچون آمادگی الکترونیک، دولت الکترونیک و بانکداری الکترونیک، نمونه‌هایی هستند که نشان می‌دهند فقدان سیاستگذاری مناسب و بی‌توجهی به ظرفیت‌های توسعه‌ای این فناوری‌ها در حال وارد کردن آسیب‌های جدی به مبانی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور است.

در کنار این مسائل، ضعف ساختاری فضای مجازی و فاوایی کشور باعث شده تا زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر حملات سایبری و نفوذها و اختلال‌های سایبری

و رایانه‌ای و اینترنتی بسیار آسیب‌پذیر باشند.
حمله حداقل سه‌ ابرویروس رایانه‌ای طی یک‌سال گذشته به زیرساخت‌های صنعتی کشور از جمله ویروس‌های استاکس‌نت و دوکو و فلیم، نشان‌دهنده فقدان استراتژی دفاعی در ایران در حوزه دفاع سایبری است.

اگر چه در سال‌های اخیر با تشکیل سازمان پدافند غیرعامل و قرارگاه دفاع سایبری، تدابیر مناسبی جهت تعیین راهبردهای دفاع سایبری در ایران اتخاذ شده است اما موضع انفعالی این سازمان‌ها در برابر حملات سایبری مذکور نشان‌دهنده دست‌کم گرفتن ظرفیت‌های دفاعی کشور در این حوزه و توانمندی‌های علمی و حرفه‌ای و دانشگاهی در صنایع امنیتی و دفاعی حوزه فاواست.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اگرچه طبق تکلیف قانون برنامه پنجم توسعه در حال اجرای شبکه ملی اطلاعات طبق برنامه زمان‌بندی شده مشخص است اما این وزارت و شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه آن نیز در یک خلأ راهبردی در حال پیاده‌سازی‌ طرح‌ها و ساختارهای شبکه مذکور هستند؛ این خلأ ناشی از فقدان یک سیاست کل نگر و جامع نسبت به همه ابعاد فضای مجازی ایران است.

انتظار می‌رفت که با تشکیل و راه‌اندازی شورای‌ عالی فضای مجازی، طی چهار ماه گذشته، حداقل گام‌های اولیه در اتخاذ تدابیر استراتژیک لازم در این زمینه برداشته شود اما شواهد نشان می‌دهد این شورا تا‌کنون جز تعیین رئیس مرکز ملی فضای مجازی که درباره آن نیز حرف و حدیث‌های فراوان وجود دارد، کار دیگری انجام نداده و برخی از اعضای این شورا به صراحت گفته‌اند که تنظیم آیین‌نامه داخلی این شورا به یک سال و نیم زمان نیاز دارد.

با روند مذکور می‌توان پیش‌بینی کرد که شورای ‌عالی فضای مجازی نیز در تار و پود سیستم بوروکراتیک به یکی از شوراهای هم عرض شوراهای اسمی دیگر در این عرضه مانند شورای‌ عالی فناوری اطلاعات، شورای‌ عالی اطلاع‌رسانی، شورای ‌عالی انفورماتیک و شورای ‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری تبدیل شود.

راهکار پیشنهادی این است که اعضای این شورا در اجرای فرمان رهبری برای اتخاذ تدابیر لازم به‌منظور صیانت از فضای مجازی کشور و سیاستگذاری در خصوص ظرفیت‌های سایبری برای رشد و توسعه ایران اسلامی، فارغ از روندهای مطول و خسته‌کننده اداری، به‌طور جدی و مستمر اقدام کرده و راهبردهای لازم را تعیین کنند.